Van museum naar museum

Gisteren hadden we, op onze laatste volle dag in deze heerlijke stad, nog heel wat op het programma staan.

Als eerste gingen we naar het Käthe Kollwitz Museum. Dat museum is is opgedragen aan de wereldberoemde graficus, tekenaar en beeldhouwer die aan het begin van de 20e eeuw in Berlijn woonde en werkte. Het museum toont een overzicht van het werk van de kunstenaar en plaatst haar leven en werken in de historische context.

Kathe had twee zonen, Peter en Hans. Ze vochten allebei in de Eerste Wereldoorlog, Peter overleed in 1914 in Vlaanderen. Vanaf die tijd werd ‘Moeder met dood kind’ en ‘De dood’ wel de belangrijkste thema’s. Ook honger en geweld zijn een thema, hoewel in mindere mate. Ze werkte o.a. voor een tijdschrift dat tegen het regime was. Daarnaast gaf ze les aan de Academie van Beeldende Kunsten. Daar kreeg ze in 1933 haar ontslag toen ze niet in de Kultuurkammer wilde. Haar man Karl overleed in de Tweede Wereldoorlog in 1940. Zelf overleed Käthe Kollwitz op 77-jarige leeftijd, 22 april 1945. Ze maakte de bevrijding net niet meer mee. Haar zoon Hans overleed in 1971, hij had één dochter met de naam Jutta.

Gezien de thema’s en alles in zwart-wit was dit een indrukwekkend, maar ook zwaar museumbezoek. We besloten dan ook naar Alexanderplatz te gaan en daar eerst maar eens te lunchen. Dat was een goede beslissing, de temperatuur was inmiddels opgelopen tot zo’n achttien graden, het was goed toeven op een terrasje.

Het tweede bezoek was aan het DeJa Vu Museum. In het museum een wereld van optische illusies, digitale kunst en een interactieve ruimtes waar je zelf dingen kon uitproberen. Zo kwam het hoofd van broer Willem op een schotel op een gedekte tafel terecht. We maakten foto’s van elkaar waarbij allerlei kleuren van de regenboog verschenen. Je kon jezelf zien als geraamte, we stonden in een donderbui, we stonden onder een waterval zonder nat te worden, we stonden op het randje van een afgrond, kortom het was een belevenis.

In het museum veel werken van de Oekraïense kunstenaar Oleg Shupliak. Hij maakt vooral fantasierijke portrethoofden waarbij hij gebruikt maakt van schilderkunst, fotografie, grafiek, illustratie en animatie. Er waren prachtige exemplaren bij. We waren echt een paar uur in een wereld waar de grenzen tussen realiteit en fantasie vervagen.

Vervolgens een Japanse winkel bezocht. Werkelijk alles in het Japans op de verpakking. Het personeel ook allemaal Japans. Een leuke ervaring.

Slenteren over een markt was het volgende onderdeel van de dag. Altijd gezellig en twee leuke sjaals gescoord.

Een wandeling langs de Spree, met een koffiestop, was ook heerlijk ontspannend. En uiteraard kwamen we weer wat beren tegen.

En daarna naar ons laatste museum voor deze dag, de Boros Collection. Er is niet veel moderne kunst in Berlijn, je moet er echt naar zoeken. Broer Willem had over dit museum gelezen. Ook dat je er alleen kunt boeken voor een rondleiding van anderhalf uur, waarbij slechts veertien personen worden toegelaten. Dat vonden we bijzonder, maar dinsdag konden we nog boeken voor donderdag om 16.30 uur. En dat hadden we gedaan.

Het museum is gevestigd in een bunker en is een overblijfsel uit de Tweede Wereldoorlog. Destijds heette deze bunker de Reichsbahnbunker Berlijn. De bunker werd in 1942 ontworpen door Karl Bonatz en in 1943 gebouwd door dwangarbeiders onder leiding van Albert Speer. De bunker is maar liefst 18 meter hoog en heeft een vloeroppervlak van duizend vierkante meter. Het gebouw was bedoeld als schuilkelder voor de burgerbevolking in Berlin Mitte en was ontworpen om 2.000 mensen te huisvesten. Na het einde van de oorlog werd de bunker aanvankelijk bezet door het Rode Leger en gebruikt als oorlogsgevangenis, en later als opslagplaats voor allerlei goederen. Na de hereniging van Oost- en West Berlijn vestigde zich een beroemde, beruchte technoclub in de bunker. Van de wilde feesten die hier gevierd werden zijn nog slechts enkele sporen te zien.

In 2003 kocht Christian Boros de bunker, liet hem verbouwen en gebruikt hem sindsdien om zijn collectie hedendaagse kunst tentoon te stellen. De renovatie kostte veel tijd en geld. Sommige van de vele kleine kamers werden groter gemaakt en elders werden plafonds verwijderd. Gezien de massieve constructie van een bunker was dit geen geringe onderneming. Niet alle kamers zijn hetzelfde. Sommige zijn modern vormgegeven, andere zijn nog in de zwarte kleur geschilderd uit het technotijdperk, andere zijn in originele staat, uit de tijd dat de bunker werd gebouwd.

De getoonde kunst was wel heel modern en hoewel Willem en ik wel liefhebbers van moderne kunst zijn, vonden we toch lang niet alles mooi. Een aantal objecten wel, maar veel ook niet. Toch hebben we geen spijt van dit bezoek. Het gebouw zelf was eigenlijk de grootste attractie. Zo bijzonder ook dat je we ons qua ruimte allebei gedesoriënteerd voelden.

En na alle uitleg over het gebouw begrepen we ook waarom er zo weinig mensen in mogen. Er zijn namelijk geen nooduitgangen, er zijn geen ramen en er is een slecht luchtcirculatiesysteem uit de begintijd. De eigenaar moest ook in het pand wonen, hij liet een appartement op het dak van de bunker ontwerpen en kijkt vanaf daar nu uit over de daken van Berlijn. Hij ontvangt als het ware gasten. Dat die betalen ziet de stad Berlijn door de vingers. Het mag ook geen museum genoemd worden, vandaar de naam Boros Collection. Er is nu één raam in de bunker gemaakt, vooral om te laten zien hoe dik de muren zijn. Wij hebben zo’n anderhalve meter geschat, maar het zou zomaar meer kunnen zijn. Dit raam is overigens ook bedoeld om grote kunstwerken naar binnen te brengen.

Toen we buiten kwamen was het raar te ervaren dat het gewoon nog licht was. We zijn naar de Friedrichstrasse gelopen en hebben daar heerlijk gegeten. Echt Duits. Voor Willem bratwurst en ik nam käsespatzel. Samen apfelstrudel met ijs gedeeld. Met S-bahn en bus weer naar onze villa. Het openbaar vervoer is hier, als er niet gestaakt wordt, zo goed geregeld. Daar kan Nederland nog wat van leren. Niks poortjes, amper controle. Men vertrouwt er gewoon op dat je een kaartje koopt. Als toerist kun je voor 11,40 euro een dagkaart kopen en dan mag je met de U-bahn, de S-bahn, de trein en de bus. Fantastisch.

Vandaag hebben we niet veel meer gedaan dan rustig ontbijten, de villa bezemschoon achterlaten en op weg naar huis. Dat ging goed tot Osnabruck, daarna werd het slecht weer, was er stau en later in Nederland gewoon file. Toch mogen we niet mopperen, we waren nog redelijk op tijd thuis. Samen met broer Willem nog een hapje gegeten en hij is nu weer op huis aan. Mijn hoofd duizelt van alles wat we gedaan hebben en van de reis. Maar wat hadden we een heerlijke midweek. We willen beslist nog eens terug naar Berlijn. En dan weer logeren in die heerlijke villa.

Maar eerst de volgende vakantie en die komt al snel. Op 7 april vlieg ik, na vier jaar, eindelijk weer naar mijn geliefde Fuerteventura. Als je zin hebt om mee te gaan, wees welkom.

Iedereen bedankt voor de reacties op deze fantastische reis.